Sinir Sistemi Üzerindeki Etkilerİ

 Bazı sınıflandırmalarda retina ve kraniyal sinirler de MSS'ye dahil edilir.
Çevresel sinir sistemi ile birlikte davranış kontrolünde temel bir göreve sahip olan merkezî sinir sistemini çevresel sinir sisteminden ayıran belirgin bir sınır olmayıp, ayrım keyfidir. MSS, vücut boşluğunda, kraniyal boşluktaki beyni ve spinal boşluktaki omuriliği kapsar. Omurgalılarda beyin kafatası ile korunurken, omurilikte omurga ile korunur. Bunların her ikisi de, meninskler (beyin ve omurilik zarı) ile çevrilmiştir. Şekilde kırmızı ile gösterilenler MSS'ye ait ana sinirlerdir.

Gelişim:Omurgalıların embriyosunun ilk gelişimi esnasında nöral tabakadaki dikey oyuk gittikçe derinleşir ve büyüme her yöne doğru olur. İnsan embriyosunda altı hafta içinde ön beyin, serebrum ve ara beyinolarak bölünürken, art beyin, metensefalon ve myelensefalon olarak bölünür.

Merkezi sinir sistemi hastalıkları:Merkezi sinir sisteminin birçok hastalığı vardır. Bunlara, ensefalit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonu; çocuk felci, nöron dejenerasyonu gibi Alzheimer hastalığı ve amyotrofik lateral skleroz, otoimmün hastalığı ve iltihap hastalıkları gibi multipl skleroz örnek verilebilir. Sonuçta merkezi sinir sistemi kanserleri, şiddetli rahatsızlıklara neden olur, bazı durumlarda beyin tümörünün meydana gelir ve bu da büyük oranda ölümle sonuçlanır.

Merkezi sinir sisteminin görevleri:Beyin: Duyu organları, hafıza ve düşünce merkezidir. Kan basıncını ve hormonları düzenleme, açlık, susuzluk, uykusuzluk, uyku denetleme ve istemli çalışan organları kontrol etmekle görevlidir. Bu görevler üç kategoride toplanır:

⦁ Canlının içinden veya dışından gelen bütün uyarımları birleştirmek

⦁ Canlının koordinasyonu

⦁ Organlararası ve organ içi düzenlemeler

Beyinsapı

Art beyin – Rombensefalon: Pons, Beyincik, Medulla oblongata

Orta beyin – Mezensefalon,Tektum, Serebral pedinkül, Pretektum, Mezensefalik kanal

Ön beyin – Prozensefalon

Ara beyin - Diensefalon ,Epitalamus, Talamus, Hipotalamus, Subtalamus, Hipofiz, Epifiz, Üçüncü ventrikül

Serebrum,Bazal ganglion, Koku beyni - Rinensefalon, Amigdala, Hipokampus, Neokorteks, Yan ventriküller

 Otonom sinir sistemi; solunum, sindirim, metabolizma, sekresyon gibi önemli vücut  fonksiyonlarını düzenler ve idare eder. Bütün bu faaliyetleri isteğimiz dışında gerçekleştirir. Otonom sinir sisteminin başlangıcı, beyin ve medulla spinaliste yer alır. Otonom sinir sistemine  ait motor sinirler, organları uyarmadan önce bir gangliona gelir ve sinaps yapar. Sinaps öncesi  nörona, preganglioner; sinaps sonrası nörona ise postganglioner nöron denir.  Otonom sinir sistemi, sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olarak ikiye ayrılır. Her  iki bölüm, aynı organ üzerinde birbirini kontrol edici zıt etki yapar. Örneğin; sempatik sistem  kalp hızını artırıcı; parasempatik sistem ise yavaşlatıcı etki yapar   

 Sempatik sinir sisteminin ana hücreleri, omuriliğin 8. boyun seğmenti ile 3. bel seğmenti arasında boz  maddenin yan boynuzlarında bulunur. Sempatik sinir sistemi, sinir sisteminin duygularla hareket eden  kısmıdır. Üzüntü, korku hallerinde aktiviteleri artar, kalp hızlanır ve sindirim yavaşlar 

 Sempatik Sistemin Organlar Üzerine Etkisi  Göz bebekleri (pupilla) geniĢler/büyür.  Kalp atımı hızlanır. Kalp kası güçlü kan pompalar ve kan basıncı yükselir. DolaĢımdaki kan önemli organlara çekilir, Kalp kaslarına daha fazla kan gider.  Deri terler.  Solunum yolları geniĢler ve solunum hızlanır.  Kandaki Ģeker seviyesi artar.  Sindirim sistemindeki ve idrar yollarındaki sfinkterler kasılır. 

 Parasempatik sinir sistemi, merkezi ve çevresel olmak üzere iki bölümden oluşur. Merkezi  bölüm mesensephalon, pons ve medulla oblongatada bulunan parasempatik sinir merkezleri  ve omuriliğin sakrum bölgesindeki parasempatik sinir merkezleri tarafından oluşur.  Mesensephalon, pons ve medulla oblongatadaki merkezlerden çıkan parasempatik sinir  lifleri, III., VII., IX. ve X. kafa sinirleri içinde yol alarak hedef organlara varır. Sinir liflerinin  bu yolculuğu çevresel bölümün bir kısmını oluşturur. Omurilikteki parasempatik  merkezlerden çıkan sinir lifleri, bu bölgedeki ön köklerde ilerleyip daha sonra omurilik  sinirlerinin ön dalı içindeki parasempatik ganglionlara, oradan da ilgili hedef organlara ulaşır.  Bu yolculuk, parasempatik sinir sisteminin çevresel bölümünün diğer kısmını oluşturmaktadır 

 Parasempatik Sistemin Organlar Üzerine Etkisi  Kalp hızını yavaşlatır.  Solunum yolu ve göz bebeklerini daraltır.  Tükürük ve bağırsak salgıları ile bağırsak hareketlerini artırır.  Sfinkterler gevşetir, idrar ve dışkı üzerindeki kontrolü kaybolur.  Kalp damarlarını daraltır